Spis z natury - zasady prawidłowego sporządzania

Przedsiębiorca prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów ma obowiązek wypełniać obowiązki z nią związane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jednym z obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów jest spis z natury. W artykule przedstawiamy zasady prawidłowego sporządzenia spisu z natury!

Czym jest spis z natury?

Spis z natury na podstawie § 24. ust.1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów jest czynnością polegająca na zweryfikowaniu, a następnie wpisaniu do księgi przychodów i rozchodów spisu z natury na podstawie faktycznej ilości towarów handlowych, materiałów podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów. 

Przedsiębiorca zobowiązany jest sporządzić spis z natury zgodnie z § 25. ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia księgi podatkowej w sposób staranny, trwały, a także zakończony i zaopatrzony w podpisy podmiotów uczestniczących w spisie. 

Spis z natury, aby został uznany za prawidłowy musi zawierać elementy wyszczególnione w § 25. ust. 1 wspomnianego rozporządzenia:

• imię i nazwisko właściciela firmy,

• datę sporządzenia spisu, 

• numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,

• szczegółowe określenie towaru i innych składników wymienionych w § 24,

• jednostkę miary,

• ilość stwierdzoną w czasie spisu,

• cenę podaną w złotych i groszach,

• wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,

• wartość wynikającą z przemnożenia ilości innych składników wymienionych w § 24 przez cenę jednostkową, 

• łączną wartość spisu z natury,

• klauzulę “Spis zakończono na pozycji (numer pozycji)” z podpisami osób sporządzających spis z natury oraz właściciela firmy.

Spis z natury a wycena składników majątku przedsiębiorstwa

Podatnik sporządzając spis z natury ma obowiązek wycenić składniki majątku, zasady wyceny należy dokonać zgodnie z § 26. ust. 1-3. rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów: 

• towary handlowe, które obejmuje spis z natury wycenia się według cen zakupu, nabycia lub na podstawie ceny rynkowej z dnia, w którym sporządzono spis z natury, jeżeli są one niższe od ceny nabycia lub zakupu,

• półwyroby, wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się na podstawie kosztów wytworzenia,

• odpady użytkowe, które w wyniku działalności utraciły użytkową wartość pierwotną należy wycenić zgodnie z wartością wynikającą z szacunku, który uwzględnił ich przydatność do dalszego użytkowania,

• niesprzedane wartości dewizowe wycenia się na podstawie ceny zakupu z dnia, w którym sporządzono spis z natury,

• produkcję, która została niezakończoną w działalności usługowej i budowlanej wycenia się według kosztów wytworzenia - ich wartość nie może być niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji niezakończonej,

• produkcję zwierzęcą, którą obejmuje spis z natury należy wycenić na podstawie cen rynkowych dla danego gatunku, grupy i wagi zwierząt z dnia sporządzenia spisu.

Przykład:

Mechanik samochodowy zakupił do warsztatu olej samochodowy w dwulitrowym opakowaniu za kwotę 200 zł. 31 grudnia produkt został do połowy zużyty. Jak należy ująć produkt częściowo zużyty w spisie z natury?

Bez względu na ilość produktu w opakowaniu materiały zużywane w trakcie świadczenia usług należy ująć w spisie z natury w pełnej kwocie.

Kto ma obowiązek sporządzić spis z natury?

Spis z natury obowiązkowy jest dla wszystkich przedsiębiorców prowadzących księgę przychodów i rozchodów, obowiązek ten został uregulowany w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie prowadzonej podatkowej księgi przychodów i rozchodów - na podstawie § 24. ust. 1, zgodnie z którym podatnicy mają obowiązek sporządzić spis z natury:

• na dzień 1 stycznia, 

• na koniec każdego roku podatkowego, 

• na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,

• w przypadku utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

• w przypadku zmiany wspólnika,

• w przypadku zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. 

Wyłączeni z powyższej reguły są podatnicy, którzy zgodnie z § 24. ust. 2 wspomnianego rozporządzenia sporządzili spis z natury na koniec poprzedniego roku podatkowego, wówczas zobowiązani są oni do dokonaniu wpisu spisu z natury do podatkowej księgi na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.