Ulga IP BOX + ulga B+R u programisty - zmiany Polski Ład

Ulga B+R (tj. ulga na badania i rozwój) oraz ulga IP-Box (tj. ulga Innovation Box) są obecnie najatrakcyjniejszymi formami wsparcia dla przedsiębiorców prowadzących działalność w obszarze innowacji oraz naukowo-badawczą i rozwojową. W związku z tym, wielu przedsiębiorców działających w branży IT zastanawia się, czy może z nich korzystać, a jak już wie że może (np. posiada własną interpretację indywidualną) to jak z nich skorzystać? Co ważne w ramach Polskiego Ładu zostaną wprowadzone dodatkowe rozwiązania, które wpłyną na rozliczenie ulgi badawczo-rozwojowej i IP Box. Przeanalizujmy je.

Omówienie ulgi badawczo rozwojowej

Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?

Aby określić definicję działalności badawczo-rozwojowej należy sięgnąć do definicji zawartej w art. 5a pkt. 38 ustawy o PIT. Zgodnie z przytoczonym przepisem jako działalność badawczo-rozwojową należy rozumieć działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Aby dobrze zrozumieć powyższy przepis należy zapoznać się z definicją badań naukowych oraz prac rozwojowych. Definicja badania naukowego wskazana jest w pkt 39 wspomnianego aktu prawnego i zalicza się do nich:

• badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;

• badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Natomiast definicja prac rozwojowych określona jest w pkt 40 wspomnianego aktu prawnego i stanowi iż jest to działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Łatwo więc zauważyć, że aby mówić o działalności B+R nie jest konieczne posiadanie specjalistycznych laboratoriów, ekspertów czy prowadzenie skomplikowanych badań. Definicja ta może dotyczyć każdego podatnika działu IT, który rozlicza działalność w Polsce i wprowadza nowe produkty do swoich firm lub ulepsza istniejące wersje bez rozwijania nowych technologii. Warunkiem jest aby wprowadzane zmiany nie były rutynowe, wymagane np. przepisami bezpieczeństwa.

Kto może skorzystać z ulgi badawczo-rozwojowej?

Ulga B+R skierowana jest m.in. do przedsiębiorców działających w IT, którzy dokonują działalności badawczo-rozwojowej czyli w uproszczeniu “twórczej”. Oprócz tego aby podatnik mógł skorzystać z ulgi musi spełnić dodatkowo poniższe warunki:

• ponieść koszty na działalność B+R,

• poniesione koszty na działalność B+R muszą stanowić koszt podatkowy,

W art. 22 ust. 1 ustawy o PIT określono, że kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, nie ujęte w art. 23.

• poniesione koszty na działalność B+R muszą znajdować się w zamkniętym katalogu

Katalog opisany w akapicie “Co można zakwalifikować do kosztów kwalifikowanych?”.

• poniesione koszty na działalność B+R należy wyodrębnić w osobnej ewidencji,

Podatnicy prowadzący KPIR mają obowiązek wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej (koszty kwalifikowane). Służy temu kolumna 16 KPIR. Kwotę wpisuje się pełną niezależnie od tego, jaka jej część będzie odliczona od podstawy opodatkowania.

• poniesione koszty na działalność B+R muszą być wykazane w zeznaniu rocznym,

Ulgę B+R rozlicza się za pomocą załącznika PIT/BR, który można dołączyć do PIT-36 lub PIT-36L. W przypadku ryczałtu nie jest możliwe skorzystanie z ulgi.

• poniesione koszty na działalność B+R nie powinny być zwrócone podatnikowi w żadnej formie ani nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym,

Jeżeli podatnik np. dopiero rozpoczyna prowadzenie działalności i korzysta z dofinansowania które przeznacza na pokrycie kosztów związanych z działalnością B+R to nie może rozliczać ich w ramach ulgi.

• odliczone koszty na działalność B+R nie mogą przekraczać limitów określonych w art. 26e ustawy o PIT.

Podatnik nie może odliczyć więcej niż kwota uzyskanego dochodu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Co istotne, w przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego, kwota podlegająca odliczeniu nie może przekroczyć 100% lub 150 % kosztów kwalifikowanych i jest ona zależna od statusu podatnika - mikro, małego, średniego lub dużego przedsiębiorstwa.

Co można zakwalifikować do kosztów kwalifikowanych?

Katalog kosztów kwalifikowanych został ujęty w art. 26e ust. 2 ustawy PIT. Wskazuje on, że za koszty kwalifikowane uznaje się:

1. wynagrodzenia pracowników w części związanej z działalnością B+R oraz związane z nimi składki na ubezpieczenia społeczne,

2. wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia lub o dzieło w części związanej z działalnością B+R, oraz związane z nimi składki na ubezpieczenia społeczne,

3. nabycie sprzętu specjalistycznego (który nie jest środkiem trwałym) oraz materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością B+R,

4. ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, świadczone lub wykonywane na podstawie umowy przez podmioty, o których mowa w przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce, a także nabycie od nich wyników prowadzonych przez nich badań naukowych, na potrzeby działalności B+R,

5. odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności B+R, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem,

6. nabycie usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności B+R, jeżeli zakup usługi nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem,

7. wskazane koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego,

8. odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności B+R, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali, które są odrębną własnością (z zastrzeżeniem centrów badawczo-rozwojowych).

W jaki sposób można skorzystać z ulgi badawczo-rozwojowej?

Tak jak zostało wspomniane, ulgę odlicza się w zeznaniu rocznym PIT-36L lub PIT-36 poprzez wypełnienie i dołączenie załącznika PIT/BR. Jeśli podatnik poniósł za dany rok podatkowy stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej bądź wielkość uzyskanego przez podatnika dochodu z działalności gospodarczej jest niższa od kwoty przysługującego odliczenia wówczas odliczenia (odpowiednio w całej kwocie lub w części nieodliczonej) należy dokonać w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Omówienie ulgi IP-BOX

Czym jest ulga IP-BOX?

Ulga podatkowa IP BOX polega na obniżeniu zastosowanej stawki podatku do stawki 5% dla dochodu z uzyskanych przez podatnika kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tj. kwalifikowane IP). Ulga dotyczy tylko osób prowadzących działalność gospodarczą.

Podstawą opodatkowania preferencyjną stawką podatku dochodowego w wysokości 5% jest iloczyn dochodu z kwalifikowanego IP i wskaźnika nexus. 

Wyliczenia wskaźnika nexus dokonuje się zgodnie ze wzorem:

n = (a + b) x 1,3 / (a + b + c + d)

przy czym poszczególne litery wzoru oznaczają koszty:

𝒂 – działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym IP;

𝒃 – nabytych wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym IP, od podmiotu niepowiązanego, wskazanego w art. 23m ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT (analogicznie art. 11a ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT);

𝒄 – nabytych wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym IP, od podmiotu powiązanego wskazanego w art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT (analogicznie art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT);

𝒅 – nabytego przez podatnika kwalifikowanego IP.

Kto może skorzystać z ulgi IP-BOX?

Uzyskanie ulgi jest jednak obwarowane przepisami. Do najważniejszych wymogów, jakie należy spełnić, można zaliczyć:

• prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej;

Jak zostało wspomniane w akapicie “Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?” jako działalność badawczo-rozwojową należy rozumieć działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

• wytworzenie kwalifikowanego IP (kwalifikowane prawo własności intelektualnej) w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej;

Katalog opisany w akapicie “Co można zakwalifikować do kwalifikowanego IP?”.

• prowadzenie odrębnej ewidencji zdarzeń gospodarczych obejmującej wszystkie operacje finansowe związane z dochodami z kwalifikowanych IP, zgodnie z art. 24e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i art. 30cb ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT;

Podatnicy korzystający z ulgi zobowiązani są do prowadzenia odrębnej ewidencji wszystkich zdarzeń gospodarczych – zarówno tych związanych z ulgą IP Box, jak i pozostałych związanych z prowadzoną działalnością. Ewidencja powinna przedstawiać łączną sumę uzyskanych w danym okresie przychodów, kosztów, dochodów, strat z wyszczególnieniem dochodów, dla których można zastosować 5% stawkę podatku dochodowego (ulgę IP Box) oraz pozostałych. Transakcje gospodarcze należy wyszczególnić w KPiR np. za pomocą arkusza kalkulacyjnego. Obowiązek prowadzenia odrębnej od KPiR ewidencji na potrzeby rozliczenia ulgi IP Box wynika bezpośrednio z art. 30cb ust. 2 ustawy o PIT.

• osiągnięcie dochodu z kwalifikowanego IP, podlegającego opodatkowaniu w Polsce;

• poniesienie kosztów kwalifikowanych w związku z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem kwalifikowanego IP.

Co można zakwalifikować do kwalifikowanego IP?

Kwalifikowane IP to prawo własności intelektualnej spełniające łącznie trzy warunki:

1. zostało wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej;

2. należy do jednej z kategorii wymienionych w katalogu w  art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT (odpowiednio art. 24d ust. 2 ustawy o CIT);

3. podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska.

Lista kwalifikowanych praw własności intelektualnej, dla których można zastosować preferencyjną stawkę podatku dochodowego, została wskazana w art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT i art. 24d ust. 2 ustawy o CIT i stanowi ona zamknięty katalog. Do kwalifikowanych IP zaliczamy: 

• patent;

• prawo ochronne na wzór użytkowy;

• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego;

• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin;

• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonego do obrotu oraz wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie o ochronie prawnej odmian roślin;

• prawo z rejestracji topografii układu scalonego;

• autorskie prawo do programu komputerowego

W jaki sposób można skorzystać z ulgi IP-BOX?

Ulgę IP Box odlicza się w zeznaniu rocznym PIT-36L lub PIT-36 poprzez dołączenie wypełnienie i dołączenie załącznika PIT/IP. Nie dokonuje się jej rozliczenia na bieżąco w zaliczce na podatek dochodowy w związku z tym nadpłacony podatek w trakcie roku po rozliczeniu ulgi IP BOX w ramach zeznania rocznego może wyjść do zwrotu. 

Czy jest możliwe połączenie ulgi B+R z ulgą IP-Box?

Korzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej i z ulgi IP BOX jest możliwe równocześnie jednakże nie można zastosować obu preferencji względem tego samego projektu. Nie jest zatem dopuszczalne ich łączenie w odniesieniu do tego samego (jednego) dochodu. Natomiast możliwe jest skorzystanie z tych ulg w formie synergii tj. kumulacji.

W związku z powyższym podatnicy mają możliwość:

• stosować wyłącznie ulgę B+R albo

• stosować wyłącznie 5% stawkę opodatkowania na zasadzie IP Box albo

• skorzystać zarówno z ulgi B+R, jak i preferencji IP Box, ale bez ich łączenia w ramach jednego roku.

W Objaśnieniach z 15 lipca dot. preferencyjnego opodatkowania dochodów – ulga IP Box wskazano kilka scenariuszy w zakresie stosowania B+R i IP-BOX. Poniżej wskazane zostały 2 scenariusze, które najczęściej mają miejsce:

1. 100% działalności podatnika to działalność badawczo-rozwojowa w zakresie wytwarzania kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Od stycznia do listopada 2021 poniesione zostały przez podatnika koszty na komercjalizację programu (komercjalizacja miała miejsce w grudniu). Zgodnie z Objaśnieniami zasadne jest skorzystanie za rok 2021 wyłącznie z ulgi B+R (warto podkreślić, że podatnik osiągnął prawie zerowy przychód z tego tytułu), a następnie w stosunku do tego programu podatnik może korzystać z 5% stawki w roku 2022 ze względu na sprzedaż programu, którą planuje.

2. 100% działalności podatnika to działalność badawczo-rozwojowa w zakresie wytwarzania kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Od stycznia do czerwca 2021 poniesione zostały przez podatnika koszty na stworzenie programu komputerowego, od lipca 2021 nastąpiła sprzedaż programu w postaci licencji. Zgodnie z Objaśnieniami podatnik może zastosować ulgę IP Box wobec dochodu z licencji od lipca do grudnia 2021. Natomiast wobec pozostałych dochodów osiągniętych od stycznia do czerwca 2021 roku może on zastosować ulgę B+R.

Jak Polski Ład wpłynie na rozliczenie ulgi badawczo-rozwojowej i IP Box?

Polski Ład, aby zachęcić przedsiębiorców działających w IT do skorzystania z ulg B+R oraz ulgi IP BOX, uatrakcyjni te formy ulg jak również zezwoli na ich połączenie. 

Tak, więc w ramach uatrakcyjnienia ulg projekt Polskiego Ładu wprowadza dodatkową możliwość odliczenia kosztów kwalifikowanych - podatnik będzie mógł odliczyć od zaliczek na PIT, potrącanych z wynagrodzeń osób fizycznych zatrudnionych u niego na podstawie umowy o pracę lub umów cywilno-prawnych, koszty kwalifikowane, których nie odliczył od swojego dochodu w zeznaniu rocznym w ramach odliczenia ulgi B+R np. z powodu poniesienia straty.

Drugim ważnym uatrakcyjnieniem ulg jest zawarta w projekcie możliwość odliczania przez podatnika poniesionych kosztów kwalifikowanych od dochodu, który już został rozliczony w ramach ulgi IP BOX za pomocą ulgi B+R. W konsekwencji ponoszone koszty będą mieć wpływ wysokość dochodu osiąganego w ramach każdej z ulg.