Składniki majątku nieobjęte pełnym prawem własności przedsiębiorcy, jeżeli ten korzysta z nich w swojej działalności, wciąż mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Nie należy jednak zapominać o istnieniu współwłasności. Jaki ma ona na to wpływ, jak ma się do tego wartość początkowa środka trwałego i jak ją ustalić? Odpowiadamy w artykule.

Co zaliczamy do środków trwałych?

Środki trwałe, aby być za takie uznane, muszą według art. 22a ustawy o PIT stanowić własność lub współwłasność podatnika, nabytą lub wytworzoną przez niego we własnym zakresie, która:

  • jest kompletna;

  • jest zdatna do używania w momencie jej przyjęcia przez podatnika;

  • posiada przewidywany ponad roczny okres użytkowania;

  • jest wykorzystywana w celach pozostających w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej podatnika lub została przekazana do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy albo umowy, którą określa art. 23a pkt 1 ustawy o PIT.

Jeżeli spełniają powyższe kryteria, za środki trwałe uznaje się:

  • budowle, budynki i lokale stanowiące osobną własność;

  • maszyny, urządzenia, środki transportu;

  • inne przedmioty.

Wartość początkowa środka trwałego – wyliczenie

Ponieważ środki trwałe podlegają amortyzacji, wartość początkowa środka trwałego jest potrzebna do ustalenia wysokości odpisów amortyzacyjnych. Kluczowe kryterium stanowi tu sposób nabycia danego środka. Może to nastąpić poprzez:

  • odpłatne nabycie – wartość początkowa środka jest równa cenie jego nabycia;

  • częściowe odpłatne nabycie – wartość wynosi tyle, co cena nabycia powiększona o wartość przychodu wynikającego z nieodpłatnie nabytej części;

  • wytworzenie we własnym zakresie – wartość początkowa pokrywa się z kosztem wytworzenia środka;

  • nieodpłatne nabycie – w tym nabycie z tytułu spadku lub darowizny; wartość początkowa środka stanowi jego wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa o nieodpłatnym przekazaniu wskazuje inaczej;

  • wkład niepieniężny do spółki cywilnej (aport) – wartość początkową stanowi łączna wartość wydatków poniesionych w celu nabycia lub wytworzenia przedmiotu wkładu, których wcześniej nie wliczono do kosztów uzyskania przychodu.

Wartość początkowa środka trwałego przy współwłasności

Sytuacja, w której dany środek trwały podlega współwłasności, wymaga innych metod ustalenia jego wartości początkowej. Wartość początkową środka trwałego wylicza się wówczas proporcjonalnie do udziału we współwłasności, ale bez względu na to, który ze współwłaścicieli poniósł jakie koszty. Jest ona w takim przypadku równa kosztom poniesionymi w związku z nabyciem i przystosowaniem środka do używania w proporcji do współwłasności.

Jeżeli zatem dany środek trwały został nabyty na cele działalności gospodarczej za 100 000 zł przy 80% udziału przedsiębiorcy i 20% udziału osoby z zewnątrz, a następnie przedsiębiorca pokrył 100% jego kosztów remontowych (np. 20 000 zł), to wartość początkową środka trwałego wylicza się w następujący sposób:

(100 000 zł + 20 000 zł) x 80% = 96 000 zł.

Nie ma więc znaczenia, że przedsiębiorca pokrył całość kosztów remontowych.

Ważne!
Wartość początkową środka trwałego przy współwłasności ustala się, sumując cenę nabycia z kosztami poniesionymi na przystosowanie go do używania, a następnie mnożąc ją przez procent udziałów posiadanych w tej współwłasności przez przedsiębiorcę.

Małżeńska wspólność majątkowa a wartość początkowa środka trwałego

W przypadku małżeńskiej rozdzielności majątkowej wyliczenie wartości początkowej środka trwałego przebiega w taki sam sposób jak opisano powyżej. Jednak w sytuacji, w której mamy do czynienia ze wspólnością majątkową, będzie to wyglądało inaczej.

Środki trwałe stanowiące współwłasność małżeńską amortyzuje się zgodnie z proporcją współwłasności, jeżeli małżonkowie wykorzystują je w prowadzonych odrębnie działalnościach. Jeżeli jednak tylko jedna osoba z małżeństwa korzysta (w całości) z danego środka trwałego w ramach swojego przedsiębiorstwa, amortyzuje go od jego pełnej wartości.

Polecamy